Châu Âu và Bắc Mỹ - hai thị trường có sự đối đầu trong ngành công nghiệp xe điện Trung Quốc.

Một yếu tố góp phần vào sự khác biệt này là mức thuế nhập khẩu, với xe nước ngoài khi nhập khẩu vào Mỹ phải đối mặt với mức thuế là 27,5%, trong khi ở Châu Âu, mức thuế này chỉ là 10%.

Không chỉ có mức thuế thấp hơn, mà tại Châu Âu, mọi loại xe - bất kể có nguồn gốc nước ngoài hay trong nước - đều được hưởng các chính sách hỗ trợ cho xe điện. Trong khi đó, tại Mỹ, thuế nhập khẩu cao hơn và xe điện phải tuân theo các yêu cầu khắt khe liên quan đến nguồn pin và linh kiện để có thể được hưởng các ưu đãi. Hơn nữa, xe cũng phải được lắp ráp cuối cùng tại Mỹ, Canada hoặc Mexico, nghĩa là phải sản xuất tại Bắc Mỹ để được ưu đãi.

Do đó, một số chính trị gia tại Châu Âu đang đặt ra câu hỏi liệu có phải lục địa này thiếu các quy định về nhập khẩu, dẫn đến sự tràn lan của các xe Trung Quốc và gây áp lực lên các nhà sản xuất nội địa.

Một trong các ví dụ tiêu biểu là mẫu Volvo EX30 - một sản phẩm có sự hiện diện toàn cầu và là mẫu xe điện nhỏ nhất trong dòng sản phẩm của Volvo. Với mức giá chỉ từ 35.000 USD, EX30 được xem như một "viên đạn xuyên tâm" đối với các đối thủ cạnh tranh. Mẫu xe EX30 này được sản xuất tại nhà máy của Volvo tại Trương Gia Khẩu, Trung Quốc.

Trong năm 2022, Trung Quốc đã tiêu thụ tổng cộng 5,4 triệu xe điện, đóng góp 66% tổng số lượng xe điện bán ra trên toàn cầu. Ngoài ra, Trung Quốc cũng kiểm soát 76% sản lượng pin điện trên thế giới và đứng đầu trong chuỗi cung ứng sản xuất pin. Những yếu tố này mang lại ưu thế đáng kể cho các hãng xe Trung Quốc, giúp họ sản xuất các mẫu xe điện với giá cạnh tranh mà khó có đối thủ nào có thể so sánh được.

Điều này đang tạo ra một thách thức tiềm năng đối với các nhà sản xuất xe ở châu Âu. Liên minh châu Âu (EU) đã đề xuất kế hoạch cấm ôtô sử dụng động cơ đốt trong sau năm 2035. Vậy, khi thực hiện điều này, ai sẽ đảm bảo cung cấp cho người tiêu dùng những chiếc xe với giá phải chăng? Theo nhận định của Politico, "Câu trả lời có thể là các nhà sản xuất xe Trung Quốc."

Trong quý I vừa qua, đã chứng kiến lần đầu tiên trong lịch sử, Trung Quốc vượt qua Nhật Bản để trở thành quốc gia xuất khẩu ôtô lớn nhất trên toàn thế giới.

Hiện tại, thị phần của các xe Trung Quốc trên thị trường xe điện châu Âu chỉ là 3,5% trong năm 2022, nhưng dự kiến nó có thể tăng lên đến 18% vào cuối năm 2025. Ở Đức, trong quý I, tỷ lệ nhập khẩu các xe từ các thương hiệu Trung Quốc và các nhãn hiệu sản xuất tại Trung Quốc, chẳng hạn như Volkswagen, chiếm 28% tổng số xe điện nhập khẩu vào quốc gia này. Điều này đánh dấu một tăng trưởng gấp ba lần so với cùng kỳ năm 2022.

Những diễn biến này đang đe dọa đến nền kinh tế của châu Âu. Ngành công nghiệp ôtô đóng một vai trò quan trọng trong nền kinh tế châu Âu, chiếm 10% hoạt động sản xuất trên lục địa này. Việc xuất khẩu xe từ châu Âu đã mang lại thặng dư thương mại ổn định trong khoảng từ 70-110 tỷ euro hàng năm trong thập kỷ qua. Tuy nhiên, sự biến đổi này đang tạo ra một nguy cơ thực sự khiến mức thặng dư này giảm đi hoặc thậm chí biến mất, do sự gia tăng đáng kể của xe điện Trung Quốc từ một luồng nhỏ thành một thị trường lớn.

Tình hình mất đi thặng dư thương mại đang tạo áp lực lên Ủy ban châu Âu để xem xét việc áp thuế cao hơn đối với các xe nhập khẩu. Các hãng ôtô tại Pháp đề xuất tăng cao rào cản thương mại, nhưng các "ông lớn" tại Đức, nơi phụ thuộc nhiều vào thị trường Trung Quốc, lại lo ngại rằng việc tăng thuế quan có thể mang lại những tác động tiêu cực.

Tại Hoa Kỳ, các chính sách hỗ trợ rộng rãi cho xe điện dường như đang tạo cơ hội cho các mẫu xe điện giá rẻ từ Trung Quốc. Tuy nhiên, vẫn tồn tại những thách thức đối với xe điện Trung Quốc khi tham gia vào thị trường này.

Một ví dụ tiêu biểu về sự nhạy cảm đối với sản phẩm Trung Quốc tại Hoa Kỳ có thể thấy qua trường hợp của công ty Microvast, đặt trụ sở tại Texas. Công ty này đã nhận được cam kết hỗ trợ tài chính từ chính phủ Mỹ dưới sự lãnh đạo của Tổng thống Biden, với tổng giá trị 250 triệu USD, nhằm mục đích xây dựng một nhà máy sản xuất linh kiện pin lithium-ion tại Tennessee. Chính phủ đã nêu rõ rằng mục tiêu của việc hỗ trợ này là "tăng cường chuỗi cung ứng cho pin lithium-ion và tạo ra các công việc có thu nhập cao tại Hoa Kỳ".

Tuy nhiên, vào tháng trước, Bộ Năng lượng Hoa Kỳ đã công bố cùng với một số lời giải thích rằng họ có thể sẽ không thực hiện việc cấp tiền hỗ trợ. Quyết định này đã gây ra sự phản đối từ phía một công ty có liên quan chặt chẽ với Trung Quốc, bao gồm một nhà cung ứng của Microvast tại Hoa Kỳ.

Ford cũng đối diện với tình huống tương tự khi công bố khả năng hợp tác với CATL, một nhà sản xuất pin hàng đầu thế giới có trụ sở tại Trung Quốc, tại một nhà máy pin mới ở Michigan. Điều này có thể dẫn đến tình huống Ford không nhận được khoản hỗ trợ tài chính trị giá 630 triệu USD, mặc dù sự hợp tác với CATL chỉ liên quan đến công nghệ pin và không liên quan đến bất kỳ khoản đầu tư cụ thể nào.